Απολλινάριος

Όνομα χριστιανών επισκόπων. 1. Α. ο Ιεραπόλεως (2ος αι. μ.Χ.). Επίσκοπος της Ιεράπολης, πόλης της Φρυγίας.Έγραψε πάρα πολλά βιβλία, από τα οποία όμως σώζονται μόνο οι τίτλοι και από αυτούς όχι όλοι. Απηύθυνε απολογητική προς τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο (161-180) υπέρ των χριστιανών και έγραψε δύο βιβλία Περί Αληθείας, πέντε βιβλία Προς τους Έλληνες, δύο βιβλία Προς τους Ιουδαίους. Η μνήμη του τιμάται στις 8 Ιανουαρίου ή στις 1 Φεβρουαρίου, μόνο από τη Δυτική Καθολική Εκκλησία. 2. Α. ο Λαοδικείας (310 – 390 μ.Χ.). Επίσκοπος της Λαοδίκειας της Συρίας (360-), εισηγητής της χριστολογικής κακοδοξίας που έμεινε γνωστή με το όνομά του, δηλαδή απολλιναρισμός. Υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές εκκλησιαστικές και θεολογικές μορφές του 4ου αι., φίλος του Μεγάλου Αθανασίου και θερμός υποστηρικτής του συμβόλου της Νικαίας. Στην προσπάθειά του όμως να υπερασπίσει το ομοούσιο και την ενότητα των δύο φύσεων του Χριστού περιέπεσε σε δογματική κακοδοξία. Ήταν γιος τουγραμματικού Απολλινάριου του Πρεσβυτέρου από την Αλεξάνδρεια, που είχε διατελέσει δάσκαλος στη Βηρυτό και τη Λαοδίκεια και είχε συγγράψει Γραμματικήν χριστιανικώ τύπω. Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον, ο Α. απέκτησε αξιόλογη μόρφωση και έγινε γνώστης της φιλοσοφίας, της φιλολογίας και της ρητορικής. Εξάσκησε στην αρχή το επάγγελμα του δασκάλου της ρητορικής και αργότερα του αναγνώστη. Επειδή παρακολούθησε μαζί με τον πατέρα του τα μαθήματα του εθνικού σοφιστή Επιφανίου, αφορίστηκαν και οι δύο από τον επίσκοπο Λαοδικείας Γεώργιο. Αργότερα όμως επανήλθαν και έγιναν δεκτοί στους κόλπους της εκκλησίας. Το 360 έγινε επίσκοπος των ορθοδόξων χριστιανών που ακολουθούσαν τα δόγματα της Νικαίας και αποτελούσαν τη μειονότητα στην πόλη, όταν επίσκοπος των Αρειανών στη Λαοδίκεια ήταν ο Πελάγιος. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Α., την οποία εξέθεσε στο σύγγραμμά του Απόδειξις περί της θείας σαρκώσεως της καθ’ ομοίωσιν ανθρώπου, η πλήρης ένωση της θείας με την ανθρώπινη φύση στον Χριστό δεν είναι δυνατή επειδή «δύο τέλεια εν γενέσθαι ου δύναται». Έτσι, από τα τρία μέρη που απαρτίζουν την ανθρώπινη υπόσταση,το σώμα, την άλογο ψυχή και τη λογική ψυχή, η θεία φύση ενώθηκε με τα δύο πρώτα, ενώ τη θέση της λογικής ψυχής πήρε ο θείος λόγος. Σύμφωνα με την ορθόδοξη διδασκαλία, η ένωση θείου και ανθρωπίνου, όπως τη δίδασκε o Α., υποβίβαζε την ανθρώπινη φύση του Χριστού και έθετε έτσι σε κίνδυνο την ίδια τη σωτηρία του ανθρώπου κατά το σπουδαιότερο μέρος του: τη λογική του ψυχή. Την αίρεση αυτή, που πήρε μεγάλη έκταση από τη δράση των οπαδών του Α., καταπολέμησαν πολλοί επιφανείς πατέρες (Μέγας Αθανάσιος, Γρηγόριος Νύσσης, Επιφάνιος κ.ά.) και καταδίκασαν πολλές σύνοδοι (Ρώμης 377 και 382, Αντιοχείας 378, Κωνσταντινουπόλεως 381). Ο Α. υπήρξε εξαιρετικά μορφωμένος και πολυγραφότατος συγγραφέας. Στην πρώτη περίοδο της ζωής του, όταν υπερασπιζόταν ακόμη το χριστιανικό δόγμα στα πλαίσια της ορθοδοξίας, έγραψε εξαιρετικά συγγράμματα (Κατά Πορφυρίου, Ιουλιανού, Ευνομίου Κυζίκου, Ωριγένους, Διονυσίου Αλεξανδρείας, Μαρκέλλου Αγνώρας κ.ά.) που δυστυχώς δεν σώθηκαν.Από τα έργα του σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα ερμηνειών στις Γραφές και μία απόδοση σε δακτυλικό εξάμετρο των ψαλμών της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία έγινε μαζί με πολυάριθμες άλλες έμμετρες, διαλογικές κλπ. αποδόσεις των Γραφών στη γλώσσα και το ύφος της αττικής διαλέκτου, στα πλαίσια της αντίδρασης του Α. στο διάταγμα του Ιουλιανού με το οποίο απαγορευόταν στους χριστιανούς η κλασική παιδεία. Τον απολλιναρισμό ακολούθησαν πολλοί, ανάμεσά τους ο Πολέμων, ο Τιμόθεος, ο Ιώβιος κ.ά. Θεωρείται πρόδρομος του μονοφυσιτισμού.